پایان دادن به جنگ خواهر و برادری

 برای اینکه شاهد جنگ های خواهر و برادری نباشید باید در چند سالگی فرزند اول تان دوباره مادر شوید؟

آمدن یک رقیب تازه می تواند خواهر بزرگ تر را از تخت پادشاهی پیاده و آرامش را برای مدتی از قلمروی او دور کند. گرچه اغلب پدر و مادرها می گویند برای تنها نبودن فرزند اول، سختی دوباره بچه دار شدن را به جان خریده اند اما بچه های بزرگ تر حداقل در ماه ها و سال های اول می گویند که از آمدن تازه واردی که از نظر خودشان می خواهد جای آنها را بگیرد، زیاد هم خوشحال نیستند.

حیدر حسینی، روانشناس کودک می گوید شاید بچه های کوچک تر تا سال ها فرزند بزرگ تر را سپر بلای خودشان کنند و با اطمینان روی مسیری که فرزند بزرگ تر در آن بارها زمین خورده قدم بگذارند اما نمی توان حضور فرزند دوم برای کودک اول را هم خالی از خیر و لطف دانست. این روانشناس می گوید بودن فرزند بزرگ تر در خانه، خیلی از کارها و تصمیم گیری ها را برای عضو کوچک تر آسان می کند و البته در مقابل بزرگ تر ها هم با آمدن این تازه وارد مسوولیت پذیری و نمایش قدرت را تجربه می کنند و زودتر از تک فرزند ها بسیاری از جنبه های رشد را طی می کنند.

کوچک ترها پادشاهی نکنند

کودکی که پیش از این یکه تاز بوده، به خاطر آرامش نوزاد تازه وارد، حق تماشای تلویزیون با صدای بلند را از دست می دهد، منابع مالی خانواده و توجه پدر و مادر دیگر به او محدود نمی ماند. فرزند بی رقیب خانواده، حالا نیمی از داشته هایش را از دست داده و همین کافی است تا به خاطر تولد خواهرش خشمگین باشد.

هر فرزندی که به دنیا می آید، جایگاه کودک بزرگ تر را تهدید می کند. تهدید قدم نورسیده برای خواهر بزرگ تر، همیشه به اختلاف های ساده و گذرا محدود نمی شود. گاهی ناآگاهی والدین آنقدر به کودک اول ضربه می زند که او را به واپس روی مجبور می کند؛ یعنی کودک بزرگ تر به عادت بچگی اش برمی گردد و عادات از دست رفته ای چون ناخن جویدن، شب ادراری و. . . را از سر می گیرد. توجه افراطی والدین به فرزند نورسیده، می تواند تعادل روانی کودک بزرگ تر را مختل کند اما فرزند بزرگ تر همیشه شکست نمی خورد. گاهی پدر و مادرها از ترس واکنش فرزند اول به عضو تازه وارد به او توجهی نشان نمی دهند و به جای حل مشکل، فرزند کوچک تر را با بحران روبه رو می کنند.

به یک اندازه مادری کنید

فرزند بزرگ تر برنامه مورد علاقه اش را می بیند که عضو کوچک تر خانواده از راه می رسد و با قدرت گریه و جیغ هایش شبکه تلویزیون را عوض می کند. مادر به چهره برافروخته دختر بزرگ نگاه می کند و از او می خواهد به نفع خواهر یا برادر کوچکش کنار برود.

گفتیم که کشمکش و رقابت، جزء جدانشدنی روابط خواهرهاست اما اگر می خواهید اوضاع آرام بماند باید در این ارتباط تساوی را رعایت کنید. به یک میزان برای شان وقت بگذارید، به یک اندازه برای آنها خرید کنید و نیازشان به دیده شدن را به یک اندازه برآورده کنید. یادتان نرود توجه شما به فرزندان تان، اگرچه به یک اندازه است اما همیشه به یک شکل ابراز نمی شود. درحالی که فرزند کوچک تر در جست وجوی نوازش است، فرزند بزرگ تر به استقلال و احترام بیشتری نیاز دارد.

اما تساوی همیشه به معنای مشابهت نیست پس گمان نکنید همه چیزشان هم شکل باید باشد و باید از آزادی های مشابهی برخوردار باشند. بچه های بزرگ تر اغلب به خود می گویند: «کسی که درست عین من رفتار می کند، هویتم را از من می گیرد!» پس یک بار دیگر به شما یادآوری می کنیم که هم اندازه بودن توجه، آزادی ها، اختیارات و امکانات را با هم شکل بودن شان اشتباه نگیرید و به فرزند کوچک تان اجازه ندهید کپی خواهر بزرگ ترش باشد.

بچه کوچک را جا نگذارید

دختر بزرگ می تواند با دوست هایش به تنهایی وقت بگذارد، با آنها بیرون برود و مثل بزرگ ترها لباس بپوشد. فرزند کوچک اعتراض می کند و همیشه این جمله را می شنود: «تو هم به سن او برسی، آزادی های او را به دست می آوری!»

هرچه دختر بزرگ تر به دوره بلوغ نزدیک تر می شود، تفاوت انتظارات او و خواهرش بیشتر می شود. تلاش خانواده ها برای اثبات این تفاوت، فرزند کوچک تر را آزرده می کند. میل فرزند کوچک به رقابت و همشکل شدن با خواهرش، گاهی مادر را نگران می کند اما اگر می خواهید نگرانی شما مساله ساز نشود، باید بیشتر از قبل هوشیار باشید! در قدم اول، به این موضوع توجه کنید که گرایش کودک شما به داشتن آزادی ها و امکانات خواهرش چقدر است؛ همه کودکان به یک اندازه حساس نیستند. پس اول حساسیت کودک تان را اندازه بگیرید و بعد قدم بردارید. عجیب نیست اگر شما و فرزند بزرگ ترتان، الگوی فرزند کوچک تر شده باشید.

پس در کنار وضع محدودیت ها، خواسته های او را نادیده نگیرید. در قدم دوم باید با رفتاری درست به فرزند کوچک تر بفهمانید که همیشه نمی تواند مثل خواهرش رفتار کند و امکانات و آزادی های او را داشته باشد. به او نشان دهید در محدوده خود از توجه و محبت شما بهره مند می شود و دلیلی ندارد از خواهرش تقلید کند. در سومین قدم، شما می توانید با جایگزین کردن برخی موارد و کمرنگ کردن برخی محدودیت ها به این جنگ خواهرانه پایان دهید. پس او را در فعالیت های مشترک تان سهیم کنید. اگر خواهر بزرگ تر را قبل از مهمانی با خودتان به آرایشگاه می برید، دختر کوچک را از این اتفاق هیجان انگیز محروم نکنید و از آرایشگر بخواهید موی او را با توجه به سنش آرایش کند. دخترهای کوچک از اینکه در جمع شما و خواهر بزرگ ترشان جایی نداشته باشند، بیزارند.

پدر قانون بگذارد، مادر اجرا کند

بچه ها اشتباه می کنند و با سرزنش پدرشان روبه رو می شوند اما مادر از راه می رسد و از فرزندش در برابر سرزنش های پدر دفاع می کند. از این لحظه به بعد، کودک خوب می داند که همیشه کسی هست که به خاطر اشتباهاتش از او حمایت کند.

دوره و زمانه عوض شده و حتی در جامعه سنتی ما هم، زنان در تصمیم گیری ها و سیاست های خانه بیش از پیش درگیر شده اند. با این وجود، گمان نکنید شما و همسرتان باید به یک شیوه رفتار کنید حتی در دنیای مدرن هم وجود یک قانون گذار که حرف آخر را می زند در خانه ضروری است. روانشناسان می گویند بهتر است پدرها چنین نقشی را برای فرزندان شان بازی کنند. پس گرچه شما و همسرتان دور از چشم بچه ها در مورد همه ریزه کاری های تربیتی و بایدها و نبایدها توافق می کنید اما اجازه دهید برخی محدودیت های خانه را پدر وضع کند. به فرزندتان با حرف و عمل آموزش دهید بعد از گذشت زمان معینی می تواند آنچه در آرزویش بوده را داشته باشد و برخی از این نصیحت ها را از زبان پدر خانواده مطرح کنید.

خبرچین تربیت نکنید

فرزند بزرگ تر به اندازه کافی قدرت دارد اما خواهر کوچک تر برای قدرت گرفتن، راهی جز خبرچینی را نمی شناسد. او برای پیروز شدن در دعواهای خواهرانه، رازهای خواهرش را فاش می کند و ریز و درشت رفتارهای خواهرش را به مادر گزارش می دهد.

فراموش نکنید میل به اعمال نظر در همه ما وجود دارد پس بچه های تان را از این قاعده مستثنا ندانید اما یادتان باشد واکنش های کودکان با توجه به شرایط آنها برانگیخته می شود. اگر فرزند کوچک تان علیه خواهرش خبرچینی می کند با هوشمندی حرف او را گوش دهید اما هیجان زده واکنش نشان ندهید. مدتی صبر کنید تا هیجانات شما فروکش کند و دور از چشم خواهر یا برادر کوچک تر و بدون اشاره به گفته های او ، با کودک بزرگ ترتان صحبت کنید.

از خواهر بزرگ مادر نسازید

دختر کوچک تر اشتباه می کند و در نبود مادر، خواهر بزرگ تنبیه او را وظیفه خود می داند. او که گمان می کند جانشین مادر است، خواهر کوچکش را به هر بهانه ای سرزنش می کند و برایش خط و نشان می کشد.

درحالی که خواهرهای هم سن و سال، مشغول سرگرم کردن هم هستند، خواهرهای بزرگ تر خود را زیر بار مسوولیت سنگین تری می بینند. آنها بیشتر نقش مادر دوم را بازی می کنند و از تربیت خواهر کوچک تر گرفته تا تر و خشک کردنش را وظیفه خود می دانند. روانشناسان می گویند، بزرگ تر بودن به خواهر ها قدرتی معجزه آسا می دهد؛ قدرتی که اغلب تا پایان عمر باقی می ماند. طبیعی است دختر بزرگ خانواده هم برای اثبات چنین قدرتی، گاهی به خواهرش زور بگوید. اما آنچه می تواند به این رفتار پایان دهد، واکنشی است که شما به دعواهای آنها نشان می دهید. وظیفه شماست که در مقابل قلدری دختر بزرگ بایستید و دور از چشم فرزند دیگر به خواهرش بفهمانید که مسوولیت محدودی برای تربیت خواهر کوچک ترش دارد و دلیلی ندارد که نقش شما را در رابطه با او بازی کند. باز هم یادآوری می کنیم بچه ها بیشتر از آنکه از نصیحت های شما یاد بگیرند با رفتارتان آموزش می بینند.

از خودتان شروع کنید

یادتان نرود بچه ها بیش از آنکه از نصیحت های ما چیزی یاد بگیرند، عادت های خود را با دیدن رفتار ما شکل می دهند. پس با نشان دادن محبت کلامی و نوازش کردن فرزندان تان، آنها را به هم نزدیک تر کنید. بررسی ها ثابت کرده نشان دادن احترام نسبت به فرزندان، همسر و اطرافیان تان باعث می شود فرزندان شما به یکدیگر احترام بگذارند. اگر بچه های شما توانایی ابراز احساسات را یاد بگیرند، چند قدم از اختلافات رایج میان خواهر و برادرها فاصله می گیرند.

راز خانواده های خوشبخت

اگر می خواهید دردسر مادر بودن را کمتر کنید، آرزو کنید صاحب دو فرزند دختر شوید. محققان می گویند خانواده هایی که دو دختر دارند، کمترین میزان دعوا و سروصدا را تجربه می کنند و فرزندان شان در زمان بازی هماهنگ ترند. از نظر آنها تعداد فرزندان دختر و پسر و ترتیب تولدشان، میزان آرامش یا تنش های خانه را تعیین می کند. روزنامه دیلی میل بهترین و بدترین ترتیب های تولد را این گونه که در زیر آمده معرفی می کند و می گوید، اگر شرایط خانواده شما مثل خانواده های بالای این جدول است، به خوشبختی نزدیک تر هستید و هرچه به خانواده های پایین تر نزدیک می شوید، تنش و دردسر به خانواده شما بیشتر پا می گذارد:

۱. دو دختر

۲. یک پسر و یک دختر

۳. دو پسر

۴. سه دختر

۵. سه پسر

۶. چهار پسر

۷. دو دختر و یک پسر

۸. دو پسر و یک دختر

۹. سه پسر و یک دختر

۱۰. سه دختر و یک پسر

۱۱. دو پسر و دو دختر

۱۲. چهار دختر

عشق کوچک ترها را نادیده نگیرید

دختر کوچک تر مرد مورد علاقه اش را پیدا کرده اما خانواده نگران غرور دختر بزرگ هستند. آنها گمان می کنند در صورت ازدواج فرزند کوچک شان، دختر بزرگ شانس خوشبخت بودن را از دست می دهد.

مجرد ماندن دختر بزرگ تر درحالی که دختر کوچک تر ازدواج کرده است در جامعه سنتی موضوعی بحث انگیز است. کم نیستند خانواده هایی که این اتفاق را ناشی از عیب دختر بزرگ می دانند اما همیشه هم دیگران روی دخترهای بزرگ تری که مجرد مانده اند برچسب نمی زنند. حسادت خواهرانه اینجا هم به میدان می آید و خواهر بزرگ تر از اینکه همتای کم سن و سال ترش، آنچه او ندارد را از آن خود کرده، آزرده می شود. گذشته از حساسیتی که جزء جدانشدنی رابطه خواهر هاست، گاهی والدین هم فرزند بزرگ تر را تحریک می کنند و به او القا می کنند که برخلاف خواهرش، شایسته دوست داشته شدن نیست.

در چنین شرایطی ازدواج خواهر کوچک تر احساس ناکامی را در خواهر بزرگ تر ایجاد می کند و جامعه هم این باور را تقویت می کند. اما فراموش نکنید که قرار نیست هیچ کس به خاطر ضعف دیگران محدود شود و از خواسته اش دست بکشد. شما نمی توانید به خاطر حسادت فرزند بزرگ ترتان، خواهرش را از این تجربه محروم کنید اما وظیفه شماست که با کنترل و هدایت فرزندتان، این مفهوم را در ذهن او تغییر دهید و او را برای حفظ اعتماد به نفس و آرامشش حمایت کنید.

خانه را آرام کنید

مادری که بچه هایش تفاوت سنی زیادی با هم دارند، خودش را مسوول اختلاف آنها می داند. از نظر او این تفاوت باعث شده بچه ها از هم فاصله بگیرند و دنیای یکدیگر را درک نکنند.

دو تا سه سال فاصله سنی به رابطه ای امن تر و صمیمانه تری میان بچه ها می انجامد. بعد از گذشت سه سال از تولد فرزند اول، نه تنها مادر شرایط جسمانی مطلوب تری پیدا کرده بلکه فاصله ای که میان مادر و پدر به خاطر مسوولیت های جدید و تغییر شکل ارتباط شان ایجاد شده هم کمتر شده است. با این وجود، نمی توان حکمی کلی صادر کرد. مثل دیگر موارد، تصمیم گیری برای تولد فرزند بعدی به شرایط خانواده ها بستگی دارد و اینکه خواهرها رابطه صمیمانه تری را تجربه کنند، به رابطه والدین، سبک فرزندپروری و سلامت روانی آنها وابسته است.

خانه را زنانه مردانه نکنید

خواهرها و مادر از هم جدا نمی شوند؛ از خیابان گرفته تا مهمانی و خرید و آشپزخانه در هر محیطی در کنار هم جمع می شوند و به این دوستی نفوذناپذیر افتخار می کنند.

تشکیل کلونی های دخترانه، اتفاقی است که بسیاری از خانواده های دختر دار را تهدید می کند. در این خانواده ها، دختران و مادرشان یک حلقه ارتباطی را تشکیل می دهند که اعضای غیر هم جنس خانواده به ندرت امکان ورود به آن را دارند. این گروه زنانه با هم بیرون می روند، با هم تصمیم می گیرند، عادات یکدیگر را کسب می کنند و به مرور ارتباط آنها با افراد بیرون از حلقه ارتباطی شان محدود و دشوار می شود. درحالی که بخش مهمی از عادات و ویژگی های شخصیتی دختران با حضور پدر در خانواده اتفاق می افتد. اگر شما هم از نعمت داشتن فرزندان دختر بهره مندید، فراموش نکنید که این کلونی ها اغلب آسیب بسیار جدی را به دنبال می آورند؛ آسیبی که تا پایان عمر زندگی آنها را تهدید می کند و حتی بر روابط دختران و همسران شان در آینده هم تاثیر می گذارد.

خواهرها را مقابل هم قرار ندهید

خواهر بزرگ تری که تازه وارد مدرسه شده، نمی تواند خواهر کوچک تری را که کتاب هایش را خط خطی کرده ببخشد و وقتی تازه حریم خصوصی را درک کرده از اینکه ته تغاری مدام سر از وسایل شخصی اش دربیاورد عذاب می کشد.

باز هم به جملات قبل بازگردید و یک بار دیگر اهمیت «اصل تساوی» را مرور کنید. هرگز به خاطر آرامش و شادی یکی از فرزندان تان دیگری را قربانی نکنید. به فرزند کوچک ترتان یاد دهید که به حریم شخصی خواهر یا برادرش احترام بگذارد. گذشته از این، برای پایان دادن به گریه های کودک کوچک تر، هرگز دارایی های فرزند بزرگ تر را بدون اجازه یا تمایل او در اختیار او قرار ندهید. همان طور که شما دوست ندارید کسی بدون اجازه به کمد لباس تان دستبرد بزند، فرزند شما هم زمانی که کسی در وسایلش سرک می کشد یا می خواهد آنها را تصاحب کند، عذاب می کشد. پس هرگز به او نگویید.«تو بزرگ تری! تو ببخش!»

    بهاره اسلامی