چگونگی برخورد با گرما

امسال نیز موج گرما کشورهای نیمکره شمالی را دربرگرفت و باعث مرگ ومیرهایی هم در کشورهای مختلف شد. از جمله در ایتالیا که افزایش بی سابقه دما با رطوبت زیاد هوا همراه شده بود، هفت نفر جان خود را از دست دادند.
این موج های گرما کم کم دارد به پدیده ای هر ساله بدل می شود که به خصوص حیات سالمندان را تهدید می کند.یکی از مرگبارترین این موج های گرما در تابستان سال ۲۰۰۳ در فرانسه رخ داد. موج گرمای ۹ روزه در آن زمان باعث مرگ ۱۴۸۰۰ نفر بیشتر نسبت به آمار معمول هر سال شد.
بالابودن میزان ازن در هوای سطح زمین، عدم خنک شدن هوا در شب ها و کمبود کارکنان و تجهیزات در بیمارستان ها به عنوان علل تلفات بالا در آن تابستان داغ در فرانسه ذکر شدند. اما فقدان دستگاه های خنک کننده و تهویه مطبوع به خصوص در پاریس نیز نقش مهمی در بالا رفتن مرگ ومیر داشت.چنین موج های گرمایی ممکن است شیوع بیشتری هم پیدا کنند. پدیده «گرمایش جهانی» نه تنها میانگین درجه حرارت کره زمین را بالا می برد، بلکه باعث شدت یافتن تغییرات آب و هوایی هم می شود. در همین حال که موج گرما نیمکره شمالی را دربرگرفته است، کشورهای نیمکره جنوبی مثلاً در امریکای جنوبی و استرالیا زمستان هایی بی سابقه را تجربه می کنند یا میزان و شدت بروز توفان حاره ای شدید که باعث ایجاد گردباد و سیلاب می شوند در مناطق نزدیک به خط استوا بالا رفته است.
● گرمای بدن
گرمای بدن محصول فرعی همه فرآیند های سوخت و ساز است. عضلات هنگامی که حرکت می کنند، حرارت هم تولید می کنند. به طور طبیعی بدن های ما به خوبی از عهده دفع این حرارت اضافی برمی آید. حدود دوسوم این حرارت به سادگی از طریق پوست به درون هوای سردتر بیرون بدن تشعشع پیدا می کند. اغلب باقیمانده این حرارت با عرقی که از روی پوست تبخیر می شود یا در رطوبت موجود در هوای بازدمی ریه دفع می شود.
همچنان که درجه حرارت هوا بالا می رود، میزان حرارت تشعشع یافته از پوست سقوط می کند و ما مجبوریم برای دفع حرارت اضافی بیشتر به تعریق تکیه کنیم. اما در صورتی که هوا مرطوب هم باشد، عرق به آسانی تبخیر نمی شود، چرا که هوا از قبل مملو از رطوبت است.سالمندی فرد ممکن است وضع را بدتر هم بکند. غدد عرقی در افراد مسن تر فیبری می شود و به همان اندازه سابق عرق تولید نمی کند. با افزایش سن احساس تشنگی هم تضعیف می شود، بنابراین افراد در معرض کم آبی بدن قرار می گیرند، که خود میزان عرق را بیشتر کاهش می دهد. عرقی که در چنین وضعی تولید می شود، میزان نمک بیشتری دارد، بنابراین ممکن است فرد دچار عدم تعادل الکترولیت های (یا املاح) بدن هم بشود.
فقدان نمک در بدن به همان اندازه کمبود آب در بدن وخیم است، زیرا ممکن است به سقوط ناگهانی فشار خون در بدن منجر شود.افراد مسن همچنین با احتمال بیشتری نسبت به جوان ترها داروهایی را مصرف می کنند که ممکن است مایعات بدن را کاهش دهند از جمله برخی از داروهای ملین، فورسماید یا لازیکس، داروی ادرارآوری که برای درمان تجمع مایعات در بدن مورد استفاده قرار می گیرد و سایر داروهای ادرار آوری که برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند.آسیب پذیری سالمندان به گرما در آمار مرگ ومیر در موج گرمای فرانسه بازتاب پیدا می کند؛ کمی بیش از دوسوم افرادی که در این حادثه مردند ۷۵ ساله یا بالاتر بودند.
● پیشگیری گرمازدگی
عمل به این توصیه ها می تواند در پیشگیری از عوارض ناشی از گرما به شما کمک کند:
۱) به بدنتان گوش فرادهید، گرفتگی عضلانی، خستگی، ضعف، اختلال تمرکز، سردرگمی، سرگیجه، تهوع، تنفس با تقلا، ضربان نبض سریع یا غیرطبیعی ممکن است علائم بروز مشکل باشند. این علائم هشداردهنده را جدی بگیرید. اگر احساس ناخوشی می کنید- حتی به مقدار کم- به مکان خنکی بروید، مقدار زیادی آب خنک بنوشید و اگر حالتان بهتر نشد از دیگران درخواست کمک کنید.
۲) تهویه مطبوع در جریان یک موج گرما می تواند نجات بخش باشد. حتی گذراندن چند ساعت در یک اتاق دارای تهویه مطبوع به شما کمک می کند. شهرداری ها باید در جریان موج های گرما مراکزی برای خنک شدن افراد راه بیندازند.
۳) درست لباس بپوشید؛ لباس های گشاد و به رنگ روشن که نور را منعکس می کنند، خنک شدن پوست و تبخیر عرق را راحت تر می کنند.
۴) زیر نور خورشید قرار نگیرید؛ شاید تعجب کنید که هر تابستان چه تعداد افراد به علت عمل نکردن به همین توصیه ساده دچار گرمازدگی می شوند.
۵) به همسایه هایتان سر بزنید؛ انزوای اجتماعی یک عامل خطرساز عمده در بیماری های ناشی از گرما و مرگ ومیر حاصل از آن است. اگر شخص سالمندی را می شناسید که به تنهایی زندگی می کند و خانه اش دارای دستگاه های خنک کننده مناسب نیست، به او سر بزنید و به او کمک کنید.
۶) داروهای تان را مرور کنید؛ برخی از داروها هیپوتالاموس- بخشی از مغز که به عنوان ترموستات بدن عمل می کند- را دچار اختلال می کنند. در نتیجه افرادی که این داروها را می خورند ممکن است آن چنان که باید عرق نکنند. داروهای مسکن ممکن است از این لحاظ که آگاهی فرد را نسبت به گرما کم می کنند، خطرناک باشند.
از دست دادن مایع از راه ادرار به علت مصرف داروهای مدر مانند لازیکس و برخی داروهای ضدفشارخون ممکن است در شرایط معمول مشکلی ایجاد نکند، اما در آب و هوای گرم ممکن است فرد را در معرض خطر کم آبی بدن قرار دهد. برخی از کارشناسان معتقدند داروهای مسدودکننده گیرنده بتا مانند پروپرانولول یا ایندرال با کاستن از سرعت ضربان قلب خطر گرمازدگی را افزایش می دهند.
البته صرفاً به خاطر گرم بودن هوا نباید داروی تان را قطع کنید، بلکه هنگام بالارفتن درجه حرارت محیط به خصوص اگر به تهویه مطبوع دسترسی ندارید، در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.