کمی درباره یوگا

در گستره ای پهناور از تاریخ كه آغاز آن بر كسی آشكار نیست , گروهی از انسانها كه روحی لطیف و فكری خلاق داشتند در جست و جوی خواسته های فطری و عمیق جان خود, علمی را پی افكندند كه هندیان آن را « یوگا» خواندند . آنها با راهنمایی و الهام نداهای آسمانی توانستند روشها و فنونی را برای بر انگیختن نیرو و توانایی های بالقوه و همچنین توسعه حوزه دید و رویت درونی خود طراحی و ابداع كنند. منظور و مقصود از این فنون ،رسیدن و غرقه شدن در عمیق ترین خواسته های اصیل خویش یعنی سرور و آرامش ناب ( آناندام ) توسعه دید درون و امكان رویت اشیاء در میدان های مختلف آگاهی یا آگاهی ناب ( چیتام ) , و سرانجام درك حقیقت خویش یا حقیقت ناب ( ساتیام ) بود .

یوگا شناختی مستقیم و بی واسطه از ژرفای هستی خویش و هماهنگی با قوانین طبیعت است . این معرفت شهودی در پی سلوكی پی گیر و عشقی صادقانه حاصل می شود . در پی این سلوك فرد تسلطی همه جانبه بر قوای تن ، احساسات و افكار خود پیدا می كند ودر نهایت می تواند خود را از حیطه تغییرات احساسی و نگرانیهای فكری فراتر برده ، در عمق قلب خود قرار یابد. جایی كه تلاطمات فكری و محیط خارجی قادر نیست تاثیری برآن داشته باشد.

در مورد معنای واژه « یوگا » تنوعی دیده می شود . آن را به معنای : « اتحاد و وصال » ، « رویت و نظاره » و « كنترل و به زیر یوغ در آوردن » به كار برده اند. یوگا تعریفی از یك یا گروه محدودی از تمرینات یا حالت معینی نیست . بلكه بیشتر اشاره به مجموعه ای از فنون ، از ساده تا بسیار پیشرفته و احوال باطنی مختلف و در واقع یك سیر و سلوك كامل دارد .

روشن بینان و دانایان بسیاری، بویژه در هند، در پس سالها تزكیه نفس و مراقبه های ژرف، حالاتی از آگاهی را كشف و تجربه كردند . مجموعه این حالات و فنون و تعالیم كه برای درك و وصول به این احوال توسط آن مردان خردمند طراحی و دریافت شد « یوگا» خوانده می شود .

از لحاظ تاریخی سابقه معرفت و سلوك یوگا را تا دو منبع كهن می توان ردیابی كرد .

۱) تمدن دره سند

۲) تمدن ودایی

بر اساس كشفیات باستان شناسان تمدن دوره سند لااقل قدمتی بالغ بر ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد دارد . این تمدن كهن اولین بار در محلی به نام موهنجو درو (تپه مردگان) در دره لركنه(Larkana) در پاكستان امروزی پیدا شد . بعدها قسمتهای دیگری از این تمدن در منطقه ای به نام هرپا ( Harappa) در فلات پنجاب كشف شد . این تمدن در منطقه وسیعی گسترده بود و از فلات پنجاب و سند تا راجستان شمالی و ناحیه كتیهاور (Kathyavar) در هند غربی را در بر می گرفته است.

بعدها پیش آهنگ این تمدن را در آبادیهای كوه پایه ای بلوچستان یافتند كه به نام فرهنگ نال و كولی(Nal-Kulli) مشهورند اما عصر ودایی را با ورود بعضی طوایف آریایی به شمال هند از حدود هزار و پانصد تا پانصد پیش از میلاد تخمین زده اند.

اصولاً در تمدن ودایی ، بیشتر تقدیس قوای طبیعی و توصیف نیروهای شگفت هستی به چشم می خورد .

این توصیفات كه در چهار كتاب به نام های

۱) ریگ ودا

۲) ساماودا

۳) یاجور ودا

۴) آتاروا ودا نوشته شده اند که ظاهراً مجموعه ای تنظیم شده بر اساس كشف و شهود روشن بنیان « ریشی ها » بوده اند.

تا اینجا مطالبی درباره تاریخچه وماهیت یوگا از پیش رو گذراندیم . با تعریفی كه از یوگا داشتیم به نظر می رسد كه یوگا, علم كهن و جامعی است برای نیل به خود شناسی و بیداری تمام قوای ذهن و بدن و از همه مهمتر استقرار در طبیعت حقیقی خود . با این وجود ، به خصوص در كشورهای غربی دیده شده است كه بعضاً از یوگا به عنوان ورزش ،راههایی برای لاغری ، زیبایی و تناسب اندام و حتی روشی در مانگر ، یاد شده .

هر چند كه هدف غایی یوگا هیچ كدام از موارد یاد شده نیست اما در عین حال می تواند تمام موارد فوق را برای انسان به ارمغان آورد .

چه تحقیقات و مطالعاتی در مورد تاثیرات یوگا بر سلامتی انسان وجود دارد ؟

یوگی ها و اصولاً یوگا با بلند نظری و مناعت طبع خود، بدون درنظر گرفتن نژاد و ملیت ،خواستار بهره مند شدن تك تك انسانها از این علم هستند . خوشبختانه درنیم قرن اخیر تحقیقات وسیع و دامنه داری در ارتباط با یوگا و سلامتی به عمل آمده كه نمی توان از نتایج آن صرف نظر كرد .

در واقع نتایج این تحقیقات چنان حیرت انگیز و تكان دهنده بوده است كه امروزه از یوگا به عنوان یك طب پیشگیر و مكمل نیز یاد می شود. از آنجایی كه در علم پزشكی ثابت شده است كه بیش از ۷۰ در صد بیماری ها ریشه عصبی دارند ، می توان از یوگا به عنوان طبی پیشگیر و درمانی موثر در هر دو حوزه تن و روان سود جست . از مهمترین شاخص های یوگا ، بررسی دقیق ذهن ، مغز ، اعصاب و اصولاً روان انسان است . در این راستا یوگا به عنوان علمی در متعادل كردن نیم كره های مغزی و هماهنگی بین ذهن و بدن ، پیش تاز است .

در ۵۰ سال گذشته تحقیقات گوناگونی در نقاط مختلف دنیا بروی یوگا و ارتباط آن با سلامت جسم و روان انجام شده این تحقیقات در زمینه هایی چون :

۱) تاثیر تمرینات بدنی ( آساناها ) بر روی جسم

۲) تاثیر تمرینات ذهنی ( كه در بعضی مواقع با حركات جزئی بدنی نیز همراه است )

۳) تاثیر تمرینات نظافتی ( شات كارماها ) بر روی ذهن وبدن

۴) تاثیر مراقبه در كاهش استرس و فشارهای عصبی و درمان بیماری هایی كه منشاء عصبی دارند .

با امید اینكه در این بخش با معرفی هر چند كوتاه و مختصر از یوگا و ارتباط آن با سلامتی توانسته باشیم دریچه ای كوچك را به روی خوانندگان محترم باز كرده باشیم . در پایان امیدواریم كه ارزش این علم والا و نقش آن در زندگی و سلامتی بیش از پیش در كشور عزیزمان ایران شناخته شود .