رفتار ضداجتماعی به رفتاری اطلاق می شود که برای سایر مردم، حیوانات و اموال عمومی مضر باشد، به عنوان مثال رفتاری که به شدت قوانین جامعه را نقض می کند.
این رفتار شامل دو بخش است: بروز رفتار ضداجتماعی (مثل خشم، روحیه تهاجمی یا نافرمانی) و فقدان رفتارهای اجتماعی (مثل برقراری ارتباط، تایید یا همکاری) بیشتر کودکان در طول رشد خود برخی از رفتارهای ضداجتماعی را به نمایش می گذارند و کودکان مختلف رفتارهای متفاوتی را نشان می دهند.
به عنوان مثال امکان دارد برخی از کودکان دوست داشتنی ولی طغیانگر تا حد زیادی هم رفتارهای اجتماعی و هم رفتارهای ضداجتماعی را بروز دهند و در عوض کودکان طرد شده و با ملاحظه میزان کمی از هر دو نوع رفتار را به نمایش بگذارند. رفتارهایی که به شدت ضداجتماعی هستند ناهنجاری بالینی محسوب می شوند. ممکن است کودکان کم سن و سال نسبت به بزرگترها رفتار خصمانه ای نشان دهند و کودکان بزرگتر دروغ بگویند و یا دست به دزدی و خشونت بزنند. اقلیتی از کودکان نیز در بزرگسالی همچنان به رفتارهای ناهنجار خود ادامه می دهند.
یکی از ویژگی های بارز کودکان و نوجوانان جامعه ستیز این است که هیچ گونه احساسی نسبت به دیگران ندارند و از صدمه زدن به مردم تاسفی نمی خورند. تنها احساسی که این کودکان نشان می دهند خشم و دشمنی است. در واقع این رفتار نوعی مکانیسم دفاعی است که از میزان اضطراب آنها که ناشی از ناتوانی در هماهنگی با محیط است می کاهد.
رفتار ضداجتماعی ممکن است تلاشی مستقیم برای تغییر محیط باشد. بر طبق تئوری مهارت های اجتماعی اکتسابی، گاهی رفتار والدین و دوستان، رفتارهای منفی کودکان را تشدید می کند.
رفتارهای ناپسند کودک (مثل زدن دیگران) باعث می شود والدین به هر قیمتی از مخالفت با او بپرهیزند. کودک این رفتار را در مدرسه تکرار می کند و بدین ترتیب دایره ای از اقدامات ناپسند شکل می گیرد. کودکی که از طرد خود ناراحت است عصبانی می شود و برای تحمیل خواسته های خود تلاش می کند. این کار طردشدگی بیشتر او را به دنبال دارد با بزرگتر شدن کودک، او از والدین خود فاصله بیشتری می گیرد و در نتیجه بر اثر نبود نظارت والدین به خصوص در زمان نوجوانی به جمع سایر جامعه ستیزها می پیوندد.
● آمار
کارشناسان بر این عقیده اند که رفتارهای ضداجتماعی رو به گسترش است و تعدادی از کودکان جامعه ستیز در بزرگسالی به رفتار خود ادامه می دهند.
● علل و نشانه ها
رفتار ضداجتماعی کودکان عوامل زیادی دارد ولی معمولا در این رابطه مشکلات خانوادگی دخیل هستند. بی توجهی کودکان تا حد زیادی با رفتارهای ضداجتماعی آنها مرتبط است.
ممکن است کودک در واکنش به یک عامل استرس زای خاص (مثل مرگ یا طلاق والدین) برای مدتی مشخص رفتار ضداجتماعی نشان دهد ولی این وضعیت مشکل آفرین نیست. کودکان و نوجوانانی که مشکلات رفتاری دارند بیشتر از سایرین دچار افت تحصیلی می شوند و به مواد مخدر، خودکشی و جنایت گرایش بیشتری دارند.
عوامل تبدیل یک شخصیت متعادل به یک شخصیت جامعه ستیز از مهد کودک خود را نشان می دهد. کودکان جامعه ستیز برای کسب موفقیت نیاز به دریافت جایزه و تایید دیگران دارند. شخصیت این کودکان به نظر قوی و مستحکم می رسد ولی در واقع از اعتماد به نفس پائین برخوردارند. هر چند رفتارهای ضداجتماعی در افراد بالای ۱۸ سال تشخیص داده می شود اما در حقیقت قبل از ۱۵ سالگی نشانه هایی از این رفتار قابل مشاهده است.
در شخصیت های جامعه ستیز حداقل سه مورد از موارد زیر به چشم می خورد:
▪ نبود هماهنگی با قوانین اجتماعی، این افراد مدام قوانین را زیرپا می گذارند.
▪ آنها برای رسیدن به خواسته های خود دیگران را فریب می دهند.
▪ آنها شغل و محل سکونت خود را مدام تغییر می دهند.
▪ آنها روحیه تهاجمی دارند و با دیگران درگیر می شوند.
▪ آنها بی احتیاط هستند و به امنیت خود و دیگران ابدا اعتنایی ندارند.
▪ آنها غالبا مسئولیت پذیر نیستند و توانایی یافتن یا حفظ شغل و پرداخت صورت حساب ها را ندارند.
▪ آنها نسبت به عواقب زیانبار رفتار خود احساس ندامت نمی کنند.
جامعه ستیزها نسبت به دیگران هیچگونه احساسی به جز تحقیر ندارند. شخصیت این افراد با آزار و اذیت در زمان کودکی، ناهنجاری های عصبی و ضریب هوشی پائین پیوند دارد و آنهایی که دارای والدین جامعه ستیز هستند علائم شدیدتری را نشان می دهند.
شخصیت های ضداجتماع ممکن است در ورطه فقر، بی خانمانی و جنایت گرفتار شوند زیرا در هماهنگی با جامعه مشکل دارند.
● مراجعه به پزشک
با مشاهده علائم رفتار ضداجتماعی در یک کودک، در اسرع وقت به یک مشاور مراجعه کنید.
اگر متوجه شدید که کودک یا نوجوان شما دست به خودزنی یا خودکشی زده و یا امنیت دیگران را به خطر می اندازد موضوع را جدی بگیرید.
● تشخیص
رفتار ضداجتماعی و بی نظمی های دوران کودکی ممکن است توسط مشاور مدرسه تشخیص داده شود. بهتر است مشاور، سوابق تحصیلی کودک را بررسی و با او و والدینش مصاحبه کند.
● درمان
مهمترین هدف درمان رفتار جامعه ستیزانه، ارزیابی مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان و آموختن رفتارهای مناسب به آنها می باشد. در موارد حاد استفاده از دارو تجویز می شود ولی این کار نباید جای سایر درمان ها را بگیرد. کودکانی که خیلی زود از کوره در می روند امکان دارد به این درمان جواب مثبت دهند. بهتر است تیمی متشکل از آموزگاران، مددکاران اجتماعی و مشاوران تمام جنبه های زندگی کودک را مورد بررسی قرار دهند ولی در بسیاری از موارد، والدین برای آموختن رفتار درست به کودکان خود، نیاز به تمرینات خاصی دارند.
موثرترین روش درمان، آموختن مهارت های ارتباطی به تمام اعضای خانواده و دوستان جامعه ستیز کودک است. متاسفانه گروهی از کودکان در مقابل درمان مقاومت می کنند و درمان ناتمام می ماند. آموزگاران و مشاوران در این میان نقش مهمی دارند. هر دوره درمان به طور متوسط هفت ماه به طول می انجامد.
مطالعات نشان می دهد رفتار کودکانی که مهارت های اجتماعی به آنها آموزش داده شده بهبود می یابد، به خصوص زمانی که دوستان و خانواده در روند درمان دخالت داشته باشند ولی تاثیرات درازمدت درمان اثبات نشده است. این حقیقت که دوستان نقش مهمی در رفتار کودک دارند نشانگر اهمیت بالای مدارس می باشد. مدرسه محل مناسبی برای آموختن رفتار درست به کودکان است و آموزگاران می توانند زمینه مشارکت میان دانش آموزان جامعه ستیز با سایر دانش آموزان را فراهم کنند.
● پیش بینی
بهترین راه برای مداوای کودکان جامعه ستیز این است که والدین خیلی زود دست به کار شوند. برای کودکان جامعه ستیزی که به بزرگسالی می رسند نمی توان آینده روشنی تصور کرد. هرچند با داروهای مناسب می توان برخی از علائم شخصیت های جامعه ستیز را از میان برد ولی نباید عوارض این داروها را نادیده گرفت. در هر صورت بهترین راه، استفاده از درمان های درازمدت است.
● پیشگیری
ساختن محیطی حمایت کننده و سازنده در خانه بهترین راه برای جلوگیری از رفتار جامعه ستیزانه کودکان می باشد و کودکانی که در یادگیری مشکل دارند باید مورد حمایت قرار گیرند. اگر این مشکلات زود تشخیص داده شود مانع از اعتماد به نفس پائین کودکان و در نتیجه رفتارهای ضد اجتماعی آنها خواهد شد.
● نگرانی والدین
کودکی که مشکلات رفتاری دارد تاثیر زیادی بر روی اعضای خانواده و دوستان خود می گذارد. والدین باید به خواسته های سایر کودکان خود نیز توجه کرده و در صورت در خطر بودن امنیت آنها، کودک جامعه ستیز را در بیمارستان بستری کنند. والدین در ضمن باید با آموزگاران کودک جامعه ستیز خود در ارتباط باشند و در جریان روند معالجه او قرار گیرند.
ترجمه از آذرشایان
روزنامه کیهان ( www.kayhannews.ir )
این رفتار شامل دو بخش است: بروز رفتار ضداجتماعی (مثل خشم، روحیه تهاجمی یا نافرمانی) و فقدان رفتارهای اجتماعی (مثل برقراری ارتباط، تایید یا همکاری) بیشتر کودکان در طول رشد خود برخی از رفتارهای ضداجتماعی را به نمایش می گذارند و کودکان مختلف رفتارهای متفاوتی را نشان می دهند.
به عنوان مثال امکان دارد برخی از کودکان دوست داشتنی ولی طغیانگر تا حد زیادی هم رفتارهای اجتماعی و هم رفتارهای ضداجتماعی را بروز دهند و در عوض کودکان طرد شده و با ملاحظه میزان کمی از هر دو نوع رفتار را به نمایش بگذارند. رفتارهایی که به شدت ضداجتماعی هستند ناهنجاری بالینی محسوب می شوند. ممکن است کودکان کم سن و سال نسبت به بزرگترها رفتار خصمانه ای نشان دهند و کودکان بزرگتر دروغ بگویند و یا دست به دزدی و خشونت بزنند. اقلیتی از کودکان نیز در بزرگسالی همچنان به رفتارهای ناهنجار خود ادامه می دهند.
یکی از ویژگی های بارز کودکان و نوجوانان جامعه ستیز این است که هیچ گونه احساسی نسبت به دیگران ندارند و از صدمه زدن به مردم تاسفی نمی خورند. تنها احساسی که این کودکان نشان می دهند خشم و دشمنی است. در واقع این رفتار نوعی مکانیسم دفاعی است که از میزان اضطراب آنها که ناشی از ناتوانی در هماهنگی با محیط است می کاهد.
رفتار ضداجتماعی ممکن است تلاشی مستقیم برای تغییر محیط باشد. بر طبق تئوری مهارت های اجتماعی اکتسابی، گاهی رفتار والدین و دوستان، رفتارهای منفی کودکان را تشدید می کند.
رفتارهای ناپسند کودک (مثل زدن دیگران) باعث می شود والدین به هر قیمتی از مخالفت با او بپرهیزند. کودک این رفتار را در مدرسه تکرار می کند و بدین ترتیب دایره ای از اقدامات ناپسند شکل می گیرد. کودکی که از طرد خود ناراحت است عصبانی می شود و برای تحمیل خواسته های خود تلاش می کند. این کار طردشدگی بیشتر او را به دنبال دارد با بزرگتر شدن کودک، او از والدین خود فاصله بیشتری می گیرد و در نتیجه بر اثر نبود نظارت والدین به خصوص در زمان نوجوانی به جمع سایر جامعه ستیزها می پیوندد.
● آمار
کارشناسان بر این عقیده اند که رفتارهای ضداجتماعی رو به گسترش است و تعدادی از کودکان جامعه ستیز در بزرگسالی به رفتار خود ادامه می دهند.
● علل و نشانه ها
رفتار ضداجتماعی کودکان عوامل زیادی دارد ولی معمولا در این رابطه مشکلات خانوادگی دخیل هستند. بی توجهی کودکان تا حد زیادی با رفتارهای ضداجتماعی آنها مرتبط است.
ممکن است کودک در واکنش به یک عامل استرس زای خاص (مثل مرگ یا طلاق والدین) برای مدتی مشخص رفتار ضداجتماعی نشان دهد ولی این وضعیت مشکل آفرین نیست. کودکان و نوجوانانی که مشکلات رفتاری دارند بیشتر از سایرین دچار افت تحصیلی می شوند و به مواد مخدر، خودکشی و جنایت گرایش بیشتری دارند.
عوامل تبدیل یک شخصیت متعادل به یک شخصیت جامعه ستیز از مهد کودک خود را نشان می دهد. کودکان جامعه ستیز برای کسب موفقیت نیاز به دریافت جایزه و تایید دیگران دارند. شخصیت این کودکان به نظر قوی و مستحکم می رسد ولی در واقع از اعتماد به نفس پائین برخوردارند. هر چند رفتارهای ضداجتماعی در افراد بالای ۱۸ سال تشخیص داده می شود اما در حقیقت قبل از ۱۵ سالگی نشانه هایی از این رفتار قابل مشاهده است.
در شخصیت های جامعه ستیز حداقل سه مورد از موارد زیر به چشم می خورد:
▪ نبود هماهنگی با قوانین اجتماعی، این افراد مدام قوانین را زیرپا می گذارند.
▪ آنها برای رسیدن به خواسته های خود دیگران را فریب می دهند.
▪ آنها شغل و محل سکونت خود را مدام تغییر می دهند.
▪ آنها روحیه تهاجمی دارند و با دیگران درگیر می شوند.
▪ آنها بی احتیاط هستند و به امنیت خود و دیگران ابدا اعتنایی ندارند.
▪ آنها غالبا مسئولیت پذیر نیستند و توانایی یافتن یا حفظ شغل و پرداخت صورت حساب ها را ندارند.
▪ آنها نسبت به عواقب زیانبار رفتار خود احساس ندامت نمی کنند.
جامعه ستیزها نسبت به دیگران هیچگونه احساسی به جز تحقیر ندارند. شخصیت این افراد با آزار و اذیت در زمان کودکی، ناهنجاری های عصبی و ضریب هوشی پائین پیوند دارد و آنهایی که دارای والدین جامعه ستیز هستند علائم شدیدتری را نشان می دهند.
شخصیت های ضداجتماع ممکن است در ورطه فقر، بی خانمانی و جنایت گرفتار شوند زیرا در هماهنگی با جامعه مشکل دارند.
● مراجعه به پزشک
با مشاهده علائم رفتار ضداجتماعی در یک کودک، در اسرع وقت به یک مشاور مراجعه کنید.
اگر متوجه شدید که کودک یا نوجوان شما دست به خودزنی یا خودکشی زده و یا امنیت دیگران را به خطر می اندازد موضوع را جدی بگیرید.
● تشخیص
رفتار ضداجتماعی و بی نظمی های دوران کودکی ممکن است توسط مشاور مدرسه تشخیص داده شود. بهتر است مشاور، سوابق تحصیلی کودک را بررسی و با او و والدینش مصاحبه کند.
● درمان
مهمترین هدف درمان رفتار جامعه ستیزانه، ارزیابی مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان و آموختن رفتارهای مناسب به آنها می باشد. در موارد حاد استفاده از دارو تجویز می شود ولی این کار نباید جای سایر درمان ها را بگیرد. کودکانی که خیلی زود از کوره در می روند امکان دارد به این درمان جواب مثبت دهند. بهتر است تیمی متشکل از آموزگاران، مددکاران اجتماعی و مشاوران تمام جنبه های زندگی کودک را مورد بررسی قرار دهند ولی در بسیاری از موارد، والدین برای آموختن رفتار درست به کودکان خود، نیاز به تمرینات خاصی دارند.
موثرترین روش درمان، آموختن مهارت های ارتباطی به تمام اعضای خانواده و دوستان جامعه ستیز کودک است. متاسفانه گروهی از کودکان در مقابل درمان مقاومت می کنند و درمان ناتمام می ماند. آموزگاران و مشاوران در این میان نقش مهمی دارند. هر دوره درمان به طور متوسط هفت ماه به طول می انجامد.
مطالعات نشان می دهد رفتار کودکانی که مهارت های اجتماعی به آنها آموزش داده شده بهبود می یابد، به خصوص زمانی که دوستان و خانواده در روند درمان دخالت داشته باشند ولی تاثیرات درازمدت درمان اثبات نشده است. این حقیقت که دوستان نقش مهمی در رفتار کودک دارند نشانگر اهمیت بالای مدارس می باشد. مدرسه محل مناسبی برای آموختن رفتار درست به کودکان است و آموزگاران می توانند زمینه مشارکت میان دانش آموزان جامعه ستیز با سایر دانش آموزان را فراهم کنند.
● پیش بینی
بهترین راه برای مداوای کودکان جامعه ستیز این است که والدین خیلی زود دست به کار شوند. برای کودکان جامعه ستیزی که به بزرگسالی می رسند نمی توان آینده روشنی تصور کرد. هرچند با داروهای مناسب می توان برخی از علائم شخصیت های جامعه ستیز را از میان برد ولی نباید عوارض این داروها را نادیده گرفت. در هر صورت بهترین راه، استفاده از درمان های درازمدت است.
● پیشگیری
ساختن محیطی حمایت کننده و سازنده در خانه بهترین راه برای جلوگیری از رفتار جامعه ستیزانه کودکان می باشد و کودکانی که در یادگیری مشکل دارند باید مورد حمایت قرار گیرند. اگر این مشکلات زود تشخیص داده شود مانع از اعتماد به نفس پائین کودکان و در نتیجه رفتارهای ضد اجتماعی آنها خواهد شد.
● نگرانی والدین
کودکی که مشکلات رفتاری دارد تاثیر زیادی بر روی اعضای خانواده و دوستان خود می گذارد. والدین باید به خواسته های سایر کودکان خود نیز توجه کرده و در صورت در خطر بودن امنیت آنها، کودک جامعه ستیز را در بیمارستان بستری کنند. والدین در ضمن باید با آموزگاران کودک جامعه ستیز خود در ارتباط باشند و در جریان روند معالجه او قرار گیرند.
ترجمه از آذرشایان
روزنامه کیهان ( www.kayhannews.ir )
برای مطلب كودكان ضد اجتماعي و روش برخورد با آنها نظری وارد نشده است
نظر خود را بعنوان اولین نفر در مورد كودكان ضد اجتماعي و روش برخورد با آنها وارد نمائید