حفظ سلامتي در ماه رمضان

پس از ساعت ها تشنگی و گرسنگی منطقی به نظر می رسد که یک لیوان و یک پارچ آب سرد را در کنار خود بگذاریم و تا می توانیم نوشیدنی های سرد بنوشیم اما نباید از عوارض این کار غافل بود.مصرف یکباره مقادیر زیادی نوشیدنی های سرد ممکن است، علائم ناراحت کننده گوارشی در فرد روزه دار به وجود آورد. به روزه داران توصیه می شود که در وعده افطار از مواد غذایی آبکی مثل سوپ، آش، حلیم کم روغن، فرنی، شیربرنج یا شله زرد کم شیرین و کم چرب استفاده کنند که موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزه دار می شود.

 

نکته مهم این است که در وعده افطار نباید یکباره حجم زیادی از غذا یا مایعات وارد معده شود، چون اتساع ناگهانی معده موجب اختلال در جریان خون دیگر اندام ها و اعضای بدن شده و از طرفی باعث بروز سو» هاضمه می شود. بهتر است به فاصله ۴۵ دقیقه تا یک ساعت پس از افطار روزه داران شام خود را مصرف کنند و برای شام توصیه می شود از غذاهایی که با نان مصرف می شوند، مثل کتلت، انواع کوکوهایی که با روغن کم تهیه شده است، خوراک سبزی همراه با گوشت (ترجیحا گوشت سفید مانند مرغ، ماهی) به همراه ماست و خیار یا دوغ و سبزی خوردن یا سالاد استفاده شود. توصیه می شود برای تامین آب مورد نیاز پس از صرف افطار و تا قبل از خواب به تدریج انواع میوه، چای کمرنگ و سایر مایعات به ویژه آب برای جبران کم آبی بدن نوشیده شود.

 

از سوی دیگر فرد روزه دار نباید با سرعت معده ای که ساعت ها خالی بوده و آمادگی ندارد، را پر از آب و غذا کند.توصیه می شود بعد از شروع افطار با توجه به اینکه معده ساعت ها خالی بوده است آرام و به ملایمت شروع به نوشیدن کند و دو نکته را هنگام باز کردن افطار توجه کنند. در ابتدا بهتر است با مصرف مایعات گرم مانند نوشیدن شیر گرم یا آب جوش به همراه آبلیمو افطار باز شود که این موارد می تواند معده را آماده کند. اگر فرد روزه دار هنگام افطار آب زیادی بنوشد با توجه به بالابودن ساعات روزه داری ممکن است به معده فشار بیاورد بخصوص اینکه آب سرد آمادگی معده را برای خوردن ماده بعدی دچار اشکال می کند.

 

نوشیدن آب فراوان هنگام افطار همچنین می تواند روی آنزیم های هضم غذا و اسید معده تاثیر منفی بگذارد لذا توصیه می شود در کنار مصرف نوشیدنی گرم از شیرینی های طبیعی به ویژه خرما که برخلاف شیرینی های مصنوعی که قند خون را به سرعت بالا می برد استفاده کرد که انرژی خوبی به بدن می رساند.

 

غذاهای پروتئین مانند غذاهایی که در آن گوشت استفاده می شود نیز بعد از آماده سازی در بیرون از یخچال نگهداری نشوند چرا که این موضوع می تواند میکروب ها را رشد دهد و مسمومیت ایجاد کند.

مصرف ادویه فراوان علاوه بر ناراحتی های دستگاه گوارش موجب بروز تشنگی در طول روز می شود. روش تغذیه و منش زندگی از نکات بسیار با اهمیت است. توصیه می شود افطار با آب گرم و خرما و عدم استفاده از مایعات سرد و همچنین عدم مصرف غذاهای سنگینی مثل برخی آش ها و سرخ کردنی ها آغاز شود. آهسته غذا خوردن و جویدن کافی غذا و لذت بردن از غذا و دست کشیدن از صرف غذا هنگامی که سیری به حداکثر نرسیده، همگی از توصیه های قابل توجه دین مبین و علم تغذیه هستند.

 

مصرف ادویه فراوان علاوه بر ناراحتی های دستگاه گوارش، به تشنگی در طول روز هم دامن می زند. مصرف غذاهایی از قبیل کله پاچه و سیراب و شیردان هم با وارد کردن مقداری چربی و اسیدهای نوکلئیک به بدن، منجر به مشکلات گوارشی و همچنین تشنگی شدید در طول روز می شود. نوشیدن نوشابه های گازدار نیز به سو» تغذیه، افزایش احتمال چاقی و افزایش بیماری های گوارشی منجر می شود. کم خوری نیز می تواند به سو» تغذیه، سرگیجه، سردرد، اختلالات عصبی، لاغری مفرط و افت قند خون منجر شود و بسیار خوری و همچنین ریزه خواری ها نیز به سلامت فرد لطمه می زنند.

نوجوانان در دوران روزه داری به موادی مانند شیر، لبنیات، پروتئین و گوشت بیشتری نیاز دارند. نوجوانانی که برای نخستین بار روزه می گیرند به دلیل نداشتن تجربه طولانی مدت و کامل روزه داری باید به تغذیه آنها دقت بیشتری کرد. گاهی افراد در ماه مبارک رمضان به علت گرسنگی شدید هنگام افطار به حالت غیر قابل کنترل به مصرف غذاهای چرب و نیز قندهای ساده زیاد مثل زولبیا و بامیه مصرف می کنند. در صورتی که شیرینی هایی مثل زولبیا و بامیه به علت داشتن قند و چربی بالا و نیز حرارت زیادی که حین آماده شدن می بینند از ارزش غذایی چندانی برخوردار نیستند.

 

مصرف زیاد غذا در وعده های افطار، شام و سحر می تواند مشکل ساز باشد. ماه رمضان فرصت مناسبی برای ارتقای جنبه های روحی و معنوی است و فرصتی برای ۴استراحت بیشتر سیستم های بدنی از جمله سیستم گوارشی باشد.

آن دسته از بیماران کلیوی که قادر به روزه گرفتن هستند، بهتر است از مواد گیاهی هنگام افطار استفاده و از مصرف گوشت قرمز خودداری کنند. این افراد نباید هنگام سحر و افطار پرخوری کنند و باید با یک رژیم ساده و استفاده از مواد مغذی روزه بگیرند.

 

افرادی که بر اثر فشار خون دچار مشکل کلیه شده اند یا این بیماری در خانواده آنان وجود دارد، باید به طور مرتب آزمایش دهند. علاوه بر آن، برخی بیمارانی که نارسایی متوسط کلیه دارند، می توانند زیر نظر پزشک روزه داری کنند. ۷۰ درصد بیماران کلیوی قادر به روزه گرفتن نیستند. بیماران دیالیزی چون هفته ای سه بار باید دیالیز شوند، نمی توانند روزه بگیرند. در سایر روزهای هفته نیز امکان انجام این کار را ندارند چون باید صبح، روز و شب داروهای متعددی را مصرف کنند و در صورت نخوردن آنها، سلامتشان به خطر می افتد البته برخی از این بیماران توانسته اند با استفاده از قرص های خود هنگام سحر و افطار روزه بگیرند.

 

گروهی از بیماران پیوند کلیه باید آزمایشهایی را در مقاطع زمانی مختلف انجام دهند و داروهای متفاوتی را مصرف کنند و تغییر در زمان مصرف داروها به سلامت آنان ضربه می زند در نتیجه این گروه نمی توانند روزه بگیرند. کلیه برخی از بیماران مبتلا به سنگ کلیه به طور مداوم سنگ می سازد. این افراد باید مایعات زیادی مصرف کنند و در صورت نوشیدن کم مایعات، امکان سنگ سازی وجود دارد که می تواند به نارسایی کلیه بینجامد ولی کلیه برخی از بیماران یک یا دو بار سنگ ساخته و سال هاست که دچار این مشکل نشده اند و این افراد می توانند روزه بگیرند. برخی بیماران به علت نارسایی دیابت دچار بیماری کلیه شده اند. این افراد اگر آب نخورند، دچار افت فشار و قند خون می شود و حتی امکان به کما رفتن این بیماران وجود دارد.

به دست اندر کاران مواد غذایی به ویژه کسانی که در مساجد،هنگام افطار به روزه داران خدمات رسانی می کنند، توصیه می شود هنگام توزیغ غذا بین روزه داران روی سفره راه نروند.

 

متاسفانه برخی افراد که به روزه داران موقع افطار خدمات رسانی می کنند، برای تسریع در توزیع به موقع افطار، بر روی سفره ها با جوراب یا بدون آن، راه می روند که هر دو حالت، غیربهداشتی است. در همان نقطه ای که پای خدمتگذاران در سفره قرار می گیرد، ممکن است نان و سایر مواد غذایی بر روی سفره قرار گیرد که احتمال انتقال آلودگی برای روزه داران وجود دارد. به همین علت توصیه می شود که ازراه رفتن بر روی سفره های افطاری خودداری شود. اگر امکانات سردکردن برای افراد به ویژه در ایستگاههای صلواتی وجود نداشته باشد، اصلا مواد غذایی از جمله شربت در ارتباط مستقیم با یخ های قالبی قرار نگیرد.

 

در ماه رمضان، مایعاتی از جمله شربت در زمان افطار توزیع می شود; بنابراین یخ های قالبی برای سرد کردن مایعاتی مثل شربت اصلا در داخل مایعات قرار نگیرد بلکه باید در یک ظرف بزرگتر قرار گیرد و ظرف حاوی شربت با ابعاد کوچکتر نیز در داخل ظرفی که در آن یخ وجود دارد، گذاشته شود تا سرد گردد. از سوی دیگر از دستکش های یکبار مصرف نیز به مدت بیشتر از نیم ساعت نباید استفاده شود.

 

برخی دست اندرکاران تهیه مواد غذایی در ماه مبارک رمضان، هنگام استفاده از دستکش های یکبار مصرف فقط با ماده غذایی سر و کار ندارند بلکه ممکن است با همان دستکشی که در دست دارند، گوشی تلفن را در دست گرفته و به تلفن جواب بدهند یا به اسکناس دست بزنند . در موقع عطسه از دستمال استفاده شود و اگر دچار سرفه هستید یا عادت به تنفس عمیق دارید، بهتر است هنگام طبخ و توزیع غذا از ماسک استفاده کنید. با توجه به گرمای هوا، مواد غذایی پخته شده بیش از ۴۵ دقیقه یا در نهایت بیش از دو ساعت در خارج از یخچال نگاهداری نشوند و اگر غذای پخته شده، سرد شده باشد قبل از مصرف، حتما آن را باید گرم کرد. همچنین به روزه داران توصیه می شود از دستفروش ها و مراکز غیرمجاز، مواد غذایی را تهیه نکنند و در صورت وجود هر گونه مشکل بهداشتی با شماره تلفن ۰۹۶۷۸ سامانه فوریت های سلامت محیط و کار تماس بگیرند.

مردمسالاری