قیام عاشورا از سال 61 هجری تا امروز همچون چشمهای جوشان و خروشان از آب زلال و گوارای خود تشنگان معرفت و حقیقت را سیراب کرده، و الهام‌بخش بسیاری از نهضت‌های حق علیه باطل بوده است. این بار نیز آذرخشی دیگر از آسمان کربلا درخشید که نور آن مشعل فروزان راه حق‌طلبان و حقیقت‌جویان، در هم کوبنده الحاد و نفاق است. عاشورا رسالت بزرگی را بر دوش همه دین‌داران به‌ویژه آگاهان جامعه نهاده است. همگان پس از شناخت ابعاد آن موظف هستند خود و جامعه را با آن مقایسه و از آن درس و عبرت بیاموزند.
امام حسین(ع) به همراه 72 تن از یاران صدیقش حماسه‌ای خلق کرد که حتی با یادآوری آن می‌توان به عظمت این نهضت حسینی پی برد و برای حرکت‌ها و مبارزات ظلم‌ستیزانه بعدی، در طول تاریخ پس از امام(ع) و یارانش الگویی گشت. درباره رویداد عاشورا بسیار گفته و نوشته‌اند. باز هم جای گفتن و نوشتن باقی است، چون این رویداد از چنان ابعاد بزرگ و گسترده ای برخوردار است که هر چه بیشتر به تحلیل و بررسی آن پرداخته شود زوایای نو و تازه از آن آشکار خواهد شد.
عاشورا نه یک حادثه که یک فرهنگ است، فرهنگی برخاسته از متن اسلام ناب که نقش حیاتی را در استحکام ریشه‌ها و رویش شاخه‌ها در اسلام ایفا کرده است. عاشورا هیچ‌گاه در محدوده‌ی زمان و جغرافیای خاصی محصور نمانده است، بلکه همواره الهام‌بخش تشیع در راستای حرکت‌ها، جنبش‌ها و قیام‌های راستین شیعه، پل بسیاری از نهضت‌های دیگر در برابر کانون‌های ظلم و کفر و نفاق بوده است.
برای بررسی بیشتر ابعاد قیام عاشورا خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی اصفهان، با اصغر محمودآبادی، استاد تاریخ دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
تلاش می‌شد خلافت را از خاندان رسول خدا خارج کنند
محمودآبادی با بیان این‌که برای فهم قیام عاشورا باید عقب‌گردی به تاریخ داشته باشیم، گفت: واقعه عاشورا ریشه در رخدادهای شورای "سقیفه بنی ساعده" دارد که در آن به وضوح تلاش شد خلافت از خاندان حضرت محمد(ص) گرفته شود که نتیجه آن هم البته چنین شد و خلافت پس از پیامبر اسلام(ص) به ابوبکر رسید. یکی دیگر از این ریشه‌های تاریخی واقعه جان‌سوز عاشورا به نشست "دومة الجندل" برمی‌گردد که در این نشست عمرو عاص با حیله ابوموسی اشعری را فریب داد و خلافت را به جای علی(ع) به معاویه واگذار کرد. در همه این رخدادها شاهد هستیم که به‌طور عامدانه تلاش شده که خلافت جهان اسلام از خاندان رسول خدا گرفته شود.
وی افزود: البته این تلاش‌ها برای بدخواهان اسلام موفقیت‌آمیز بود. در زمان خلافت امام علی(ع) شاهد هستیم که بخش‌های غربی جهان اسلام مانند شام تحت لوای حکومت معاویه است و عملاً این بخش‌ها به حکومت مرکزی مالیات پرداخت نمی‌کردند. طبیعی بود که در چنین شرایطی امام علی(ع) برای اداره‌ی حکومت اسلامی با مشکل مواجه می‌شود.
این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: در بخش‌های شرقی جهان اسلام نیز که حکومت امام علی(ع) حاکم بود بازهم ایادی معاویه دست به توطئه‌های زیادی در این مناطق می‌زدند. بنابراین ثابت می‌شود که در یک حرکت هدفمند قصد داشتند سروری جهان اسلام را از خاندان رسول خدا بگیرند که شورای سقیفه و نشست دومه الجندل گواه این ادعا است.
در تحلیل رخداد عاشورا نباید ساده‌اندیشی کرد
محمودآبادی گفت: انتصاب معاویه در زمان عثمان به‌عنوان حاکم شام یک توطئه از پیش طراحی شده بود. اگر معاویه قدرت نداشت نمی‌توانست اهداف شوم خود را پیاده کند. برای مثال در واقعه‌ی عاشورا، 18 هزار نامه دعوت از کوفه به جانب امام حسین(ع) فرستاده شد، اما در مرحله عمل شاهد هستیم که این 18 هزار نفر همچون آبی در زمین فرو می‌روند و از یاری امام سرباز می‌زنند.
وی ادامه داد: بسیاری از این کوفیان با تهدید و تطمیع بیعت خود را با امام شکستند و وقاحت را به‌جایی رساندند که همین بیعت‌کنندگان رودرروی امام در صحرای کربلا ایستادند. حال پرسش اینجاست که چرا باید این‌گونه با امام حسین(ع) رفتار شود. تاریخ یک جریان خردمندانه است که در تحلیل آن نباید ساده‌انگاری کنیم.
این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، با بیان این‌که 6 ماه فاصله زمانی از هنگام خروج امام حسین(ع) از مدینه تا شهادت ایشان است، اظهار کرد: یزید آنقدر جسارت پیدا کرده بود که به "ولیدبن عتبه" حاکم مدینه دستور داد اگر حسین بیعت نکرد او را بکش. می‌بینیم که یزید فرمان قتل شایسته‌ترین فرد در جهان اسلام را می‌دهد. در دربار ولیدبن عتبه، امام حسین به وضوح از یزید انتقاد می‌کند و حکومت او را زیر سئوال می‌برد. ولید به امام(ع) می‌گوید" یا بیعت کن یا پذیرای مرگ باش چراکه من دستور قتل تو را دارم." امام حسین (ع) از بیعت سرباز می‌زند و خطاب به ولید می‌گوید" تو کوچک‌تر از آنی که بتوانی این فرمان را اجرا کنی" و سپس از دربار ولیدبن عتبه خارج می‌شوند.
یزید تحلیل اشتباهی از پیامدهای شهادت امام حسین(ع) داشت
وی گفت: در این هنگام مروان بن حکم به ولید می‌گوید" که نگذار حسین برود زیرا دیگر نمی‌توانی به او دست‌یابی". اما ولید به مروان گوش نمی‌کند و ظاهراً دوست نداشته است که در قتل فرزند رسول خدا شریک باشد. ولیدبن عتبه پسر عموی یزید بود که در برخورد با امام مردد شده بود.
محمودآبادی افزود: امام ابتدا به نامه‌های فراوان مردم کوفه پاسخ مثبت دادند و حتی مسلم بن عقیل را به جانب این شهر فرستاد. اما درست ظرف چند هفته همه‌چیز تغییر می‌کند به‌طوری که همین کوفیان به فرستاده امام حسین(ع) خیانت می‌کنند و مسلم سرانجام به طرز فجیعی به شهادت می‌رسد.
وی با اشاره به این‌که یزید تصور می‌کرد با کشتن امام حسین(ع) اوضاع جهان اسلام را به‌طور کامل در اختیار می‌گیرد و ناآرامی‌ها خاتمه می‌یابد، گفت: پس از شهادت امام(ع) اوضاع درست برعکس خواسته یزید شد به طوری که مشکلات خلافت او روزبه‌روز بیشتر شد.
این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، خاطرنشان کرد: نکته‌ی جالب‌توجه در تاریخ اسلام آن است که در فاصله 20 ساله شهادت امام علی(ع) در سال 40 هجری تا سال 60 هجری اطلاع چندانی از زندگانی و اقدامات امام حسین(ع) در دست نیست. حتی از زندگی امام حسن(ع) نیز از سال 40 تا 50 هجری چیز زیادی در منابع تاریخی نیامده است. علت این امر این است که در آن زمان سانسور تاریخی شدیدی وجود داشت و معاویه با تأسیس نخستین سازمان امنیتی و اطلاعاتی در جهان اسلام، سیطره خبری خاصی در قلمرو اسلامی داشت.
در بیان صحیح تاریخ عاشورا چندان موفق نبوده‌ایم
محمودآبادی با بیان این‌که تاریخ‌نگاری اسلامی در بیان تاریخ شیعه ضعیف کار کرده است، افزود: متأسفانه باید بگویم که حتی اهل سنت در تاریخ‌نگاری خیلی بهتر از شیعیان کار کرده‌اند. برای مثال در بیان صحیح تاریخ عاشورا چندان موفق نبوده‌ایم و هنوز به‌خوبی نتوانسته‌ایم این مسأله را تبیین کنیم که عاشورا در واقع یک فرهنگ است که متأسفانه آن را رها کرده‌ایم.
وی گفت: واقعیت تلخ این است که امام حسین(ع) را در کربلا به شهادت رساندند و اهل بیت مظلوم آن حضرت را در بیابان‌های گرم کربلا به دویدن وادار کردند. به ارزش‌های نوین اسلامی اهانت و خیانت کردند و در انجام هیچ جنایتی فروگذار نبودند. در زمانه کنونی باید باعقل و خرد حادثه عاشورا را برای همگان تبیین کنیم، چون حسین(ع) پیونددهنده امت اسلامی به یکدیگر است.
این استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: در واقع امام حسین(ع) متعلق به همه‌ی آزادگان جهان است و این عشق و علاقه مسلمان و غیرمسلمان نمی‌شناسد.
برای مطلب برگزاری عاشورای حسینی در اصفهان نظری وارد نشده است
نظر خود را بعنوان اولین نفر در مورد برگزاری عاشورای حسینی در اصفهان وارد نمائید