بررسی علل گرانی سازها

به گزارش روز یکشنبهٔ گروه فرهنگی ایرنا، به نقل از روابط عمومی شهر کتاب، سعید یعقوبیان، منتقد موسیقی، با بیان اینکه موسیقی سنتی ایرانی برخلاف موسیقی کلاسیک دیگر کشورهای دنیا دچار گسست های زیادی شده، گفت: عاملان و فعالان موسیقی ایرانی، تا دهه های متوالی، در هیچ نوشته یی به صورت انتقادی به موسیقی ایران نگاه نمی کردند و موسیقی از نظر آنان گوی بی نقصی بود که آیندگان باید آن را حفظ می کردند و بین مردم اشاعه می دادند.

وی ادامه داد: این گسست ها سبب شده دربارهٔ بسیاری از ویژگی های موسیقی صحبت نشود که یکی از آن ها، سازسازی است و نتیجهٔ این مسئله، نمود معضلی به نام قیمت گذاری بی پایه و اساس است.

رسام عالم زاده نیز که به نمایندگی از گروه پویش در این نشست حضور داشت، گفت: پژوهشی که گروه ما انجام داده، پیرو همین نکته بود که چرا قیمت ساز این اندازه بالا است و دلیل صعود بدون قاعدهٔ آن چیست. بر این اساس، ما استدلال هایی را به چند دسته طبقه بندی کردیم؛ یکی از آن ها نبود آتیهٔ مناسب برای سازندگان ساز است. اینکه ساخت ساز، جزو مشاغل سخت به شمار می آید، موسیقی و اجزا و لوازم آن در گسترهٔ کوچکی اتفاق می افتد و دیگر مسائل، چیزهایی است که در بالا رفتن قیمت ساز تأثیر دارد.

وی همچنین اضافه کرد: مسئلهٔ مهم دیگر، مواد اولیه برای ساخت ساز است، تار را از درخت توت می سازند و بهترین درخت های توت هم که در اصفهان بوده ، اما هم اکنون تعداد این درخت ها بسیار کاهش یافته است. از سوی دیگر، بازار همیشه بررسی می شود و اگر تقاضا وجود داشته باشد، تولید ادامه پیدا می کند، یعنی اگر بازار خوب و تقاضا هم باشد، قیمت مواد اولیه افزایش می یابد و این به معنای بالاتر رفتن قیمت ساز است.

جهانشیر بدیعی، یکی از سازندگان تار و سه تار، که در این نشست حضور داشت، دربارهٔ ویژگی های سازنده. تار گفت: سازندهٔ تار باید پویا، سخت کوش و اهل مطالعه باشد. در ابتدا ساخت ساز برای سازنده کار مشکلی است، چون هیچ منبع آکادمیک و علمیی وجود ندارد و هر کس باید با آزمون و خطار به نکته هایی برسد و سازش را بسازد.

وی ادامه داد: سازندهٔ تار باید ورزشکار و کوشا و همچنین یک کارگر خوب و در مراحل پایانی کار نیز باید ظریف و دقیق و باحوصله باشد، تا نهایتاً بتواند استاد کار شود. در واقع، سازندهٔ تار باید برای پیدا کردن چوب مورد نیازش به مناطق دوردست برود و درختی را انتخاب و قطع کند تا بعدها برش بخورد و در نهایت شکل و شمایل یک ساز به خود بگیرد به همین علت است که این شغل، جزو مشاغل سخت به حساب می آید.

احسان امامی، دیگر میهمان این برنامه نیز اظهار داشت: ما بر آنیم که در ساخت تار به یک استاندارد برسیم؛ البته نه به معنای اینکه ساخت ساز را محدود کنیم، چراکه به هر حال ما هم به این اعتقاد داریم که ساخت ساز کاری هنری است و اثر انگشت سازنده باید پای ساز باشد. خواستهٔ ما حل معضل هایی است که ناخواسته تغییر می کند، مثل اندازه ها و خطاهای انسانی که می توان برای آن سیستمی کارگاهی پیدا کنیم.

وی ادامه داد: یکی از فایده های مهم انجام این کار، کاهش زمان ساخت و کاهش هزینه هم برای استادکار و هم برای خریداران است. هرچند که با نظرسنجی که ما انجام داده ایم، بسیاری از سازندگان سازهای کلاسیک غربی حتی اعتقاد دارند که باید از همهٔ سازهایی که با دست ساخته می شود، صدایی واحد بیرون بیاید.

امامی همچنین اظهار داشت: حتی داریم به این موضوع هم فکر می کنیم که آیا می توان به جای درخت توت از درخت های دیگر با فراوانی بیش تر استفاده کرد یا نه.

پویا سرایی، نوازندهٔ سنتور، نیز دربارهٔ آسیب شناسی ساخت سنتور گفت: ساخت سنتور، رشد زیادی داشته و هم اکنون بسیاری از مشکل هایی که در گذشته با آن روبرو بوده ایم، نداریم. البته سنتور هم با مشکل هایی مثل کمبود چوب دست و پنجه نرم می کند، به خصوص که چوب این ساز باید خشک و خیلی قدیمی باشد، به همین دلیل است که طی چند سال گذشته، از انواع دیگری از مواد اولیه مثل MDF و امثال آن استفاده می کنند که خوش صدا هم نیست اما قیمت بسیار پایینی دارد.

وی اضافه کرد: یکی از مشکل های اصلی در ساز سنتور، دیر کوک شدن آن بوده که این مشکل را داوود غلامی حل کرده و حالا دیگر سنتورها، سریع و دقیق کوک می شوند.